Zagora i twierdza Aït-Ben-Haddou

     Z campingiem przychodzi nam się zaznajomić po wschodzie słońca. Jest to piękny obiekt położony na obrzeżach Zagory za jedynym mostem na rzece Draa.

     Miejsce to tak nam się podoba, że postanawiamy na chwilę odpocząć od ciągłego gonienia na południe Afryki i spędzić tu kolejną noc.

     Cały dzień wolny można więc wykorzystać na zwiedzanie okolicy, my postanawiamy odwiedzić oddaloną nieco na północ twierdzę Aït-Ben-Haddou, a reszta oddaje się odpoczynkowi w obozie lub wybiera zwiedzanie Zagory.

     Poniżej jako pierwsze zdjęcia przedstawiam wycieczkę do centrum miasta.

     Zagora jest młodym miastem, które swoją nazwę wywodzi od nazwy góry Jebel Zagora, u stóp której leży. Sama osada jednak, która mieściła się wcześniej w tym miejscu ma dłuższą historię. Dziś miasto liczy około 35 tys. mieszkańców i jest często odwiedzane przez turystów.

     Souk w centrum miasta, to ciekawe i malownicze miejsce. Zagora położona w dolinie rzeki Draa od zawsze miała dostęp do żyznych terenów wokół płynącej wody. Dodatkowo, jako ważny szlak karawan z północy na południe, rozwinął się tu handel i ogromny bazar.

     Na bazarze znajduje się też część, gdzie handlować mogą tylko kobiety. Mają one do zaoferowania głównie biżuterię, tkaniny, nakrycia głowy czy też gotowe ubrania.

     Zagora mimo niewielkiej liczby zabytków w samym mieście jest stolicą regionu o nazwie Zagoro z tego też powodu mieszczą się tutaj wszystkie instytucje administracyjne, banki i urzędy.

     Do Zagory dojeżdża się drogą N9, która niczym nie przypomina głównej ulicy miasta. Zaraz za bramą wjazdową główna arteria Zagory zmienia się w szeroką aleję z latarniami i rzędami palm. To właśnie przy tej ulicy mieszczą się najważniejsze szkoły, hotele, restauracje i sklepiki, a swoją nazwę zawdzięcza poprzedniemu królowi Maroka Mohammedowi V.

     Miasto zostało tutaj założone stosunkowo niedawno, bo jeszcze w XXw. jednak z uwagi na swoje położenie, wcześniejsza osada gościła od zawsze wiele karawan, przez Zagorę przebiegał ważny szlak handlowy północ-południe z Marakeszu do Timbuktu w Mali. Droga piesza zajmowała podobno z tego miejsca do Timbuktu 52 dni.

     W okresie letnim miasto oferuje też wiele innych atrakcji m.in. odbywa się tutaj festiwal Nomadów oraz słynny maraton, który należy do jednego z najbardziej ekstremalnych na świecie.

     W drodze powrotnej można zaobserwować jak szybko miejski bazar pustoszeje w godzinach południowych. Wszyscy kupcy i handlarze wracają do swoich domów, a po kolorowych straganach zostają tylko drewniane stelaże.

     Z lokalnych usług fryzjerskich popołudniem postanowił skorzystać Piotrek. Swoje doświadczenia dokładnie sfotografował i wykazał się dużą odwagą siadając na fotelu i powierzając głowę w ręce zagorskiego fryzjera.

     Pragnę uspokoić, że nikomu nie stała się krzywda, a efekt końcowy na głowie Piotrka był bez żadnych zastrzeżeń.

     Jedno z zaproszeń na "berber whisky", czyli tradycyjną czarną herbatę z miętą i cukrem, przyjął Martin i był świadkiem rytualnego podania tego naparu w małych filiżankach.

     Nasza historia tego dnia zaczęła się od wizyty w warsztacie. Musieliśmy usunąć usterkę z wężem wody zaklejonym taśmą, dodatkowo okazało się, że klocki hamulcowe wymagały już wymiany. Liczne serpentyny w górach, pył i kurz, skutecznie ścierały nasze elementy hamulca.

     Już od campingu jesteśmy pilotowani przez mechanika do jego warsztatu, krępej budowy Marokańczyk prowadzi nas dumnie przez miasto jadąc na małym hałasującym motorku.

     Wizyta tutaj była też ciekawym doświadczeniem, w którym nasz mechanik mało nie stracił życia. Przy odkręcaniu pierwszego koła po stronie kierowcy, zaraz za tarczą hamulcową, zaczaił się skorpion (chyba jechał z nami od obozu).

     Tylko dzięki refleksowi i szybkiej reakcji udało się uchronić od bolesnego ukłucia, a skorpion wypadł i zaczął uciekać na podjeździe garażu.

     Wczesnym przedpołudnie opuszczamy bramy miasta Zagora kierując się na północ drogą N9 w kierunku Quarzazate.

     Pierwsze 100km prowadzi cały czas doliną rzeki Draa, jest to jedna z najdłuższych rzek Maroka, ma 1150km. Jej źródło położone jest wśród szczytów Atlasu Wysokiego, a uchodzi do Oceanu Atlantyckiego i to na niej znajduje się ważna, wielka elektrownia Al-Mansur ad-Dahbi.

     W rejonie doliny rzeki Draa leżą jedynie cztery duże miasta, ale tylko okolice Agdz mogą szczycić się największymi plantacjami palm daktylowych.

     Daktylami handluje się tutaj na każdym rogu, warto zatrzymać się i kupić choć odrobinę tego słodkiego przysmaku. Podono takich daktyli jak w pobliżu Agdz nie dostaniemy w żadnej innej części Maroka.

     Jadąc na północ kierujemy się w rejony Atlasu Wysokiego, to właśnie tutaj mówi się, że można już poczuć oddech Sahary jadąc z północy. A choć góry należą pod względem wysokości do gór alpejskich, to ich charakter jest nieco odmienny.

     Nie ma tu spektakularnych ścian skalnych, a raczej ogromne usypiska kamieni i piarżyska z nielicznymi skałkami.

     Droga N9, którą się poruszamy, jest najważniejszą trasą przecinającą Atlas Wysoki i umożliwiającą szybką komunikację między północą a południem.

     Trasę zbudowali Francuzi w latach 20-tych ubiegłego wieku, budowa nie obyła się jednak bez komplikacji. Przebieg drogi ciągle trzeba było konsultować z zamieszkującymi te tereny niezależnymi plemionami berberyjskimi.

     Wokół nas tylko wysokie szczyty przekraczające wysokość 2000m n.p.m. w tym kamienistym rejonie rosną tylko nieliczne topole, a na zboczach widać pojedyncze biedne domostwa.

     Dla kierowców prawdziwą zmorą są karawany ciężarówek, zarówno tych wlokących się pod górę, jak i tych zsuwających się w dół. Przy wyprzedzaniu trzeba mieć stalowe nerwy.

     Aby dojechać do twierdzy Aït-Ben-Haddou trzeba odbić z drogi N9 w drogę N10 na wschód. Wracamy więc ponownie do dolin mniejszych rzek i strumieni, które są dopływami większej słynnej Draa.

     W rejonie łańcucha Atlasu, to jedynie w półpustynnych równinach skupiało się życie prowincji. Tu od wieków mieszkali ludzie, uprawiając niewielkie poletka oraz budując obronne wioski, czyli ksary i umocnione domostwa, czyli kasby.

     Ogromna liczba warownych budowli świadczy o niepokojach i walkach trapiących przez wieki ten region. Niezależne, bitne plemiona Berberów walczyły tu między sobą o stada, pastwiska, skrawki terenów nadających się pod uprawę czy źródła wody.

     Wczesnym popołudniem docieramy do Aït-Ben-Haddou, jest to obronna wieś z licznymi kasbami, wpisana na listę UNESCO.

     Miejscowość zachwyca baśniowym wyglądem, który doceniają również filmowcy. Główna twierdza jest wyjątkowym miejscem, gdzie oryginalna architektura wpisuje się w rozległy pustynny krajobraz.

     To właśnie w tych murach w latach 70-tych nakręcono Jezusa z Nazaretu, potem było już tylko lepiej 1985r. i "Klejnot Nilu", 1987r. i 15-ta z serii przygód James'a Bonda, 1999r. "Mumia", 2000r. "Gladiator" Ridley'a Scotta, 2004r. "Aleksander" i ostatnia produkcja w 2010r. "Książę Persji - Piaski Czasu".

     Dzieje tego miejsca sięgają XI w. gdzie założono tutaj karawanseraj na ważnym szlaku handlowym. Zabytkowa część znajduje się na przeciwległym brzegu szosy i dopiero od niedawna zbudowano tu mostek dla pieszych.

     Jednak zgodnie z tradycją i tak jak to robią rdzenni mieszkańcy, warto odszukać przejść przez rzekę, które tworzą worki napełnione kamieniami.

     Zwiedzanie rozpoczynamy przy jednym z bocznych wejść, które prowadzi przez prywatne kasby i trzeba pamiętać, że jeszcze kilka rodzin zamieszkuje te mury.

     Nasz spacer wiedzie przez pomieszczenia zamienione w prawdziwe miniaturowe muzea etnograficzne. Podczas zwiedzania można dowiedzieć się i poczuć jak wyglądało dawniej życie w kasbie.

     Orientacja w kasbie jest bardzo prosta, wokół wzgórza na kilku poziomach biegną szersze, równoległe uliczki, które łączą krótkie strome schodki, można więc powoli piąć się między zabudowaniami.

     Po kilkunastu minutach docieramy na płaski skalisty szczyt. Znajduje się na nim obronna kasba, z której pozostały tylko mury obwodowe oraz zrujnowana baszta.

     Z murów i z pod baszty roztaczają się wspaniałe panoramy.

     W dolnej części stoją najbardziej efektowne, dekorowane geometrycznymi wzorami wieżyczki. Wzory powstają przez układanie suszonych na słońcu cegieł.

     Wczesną wiosną, kiedy wśród szczytów Atlasu Wysokiego topnieją śniegi, niepozorny strumień zmienia się w rwącą rzekę. Bywa, że w tym czasie nie można do wsi dojechać samochodem.

     Tuż przy mostku znajduje się restauracja tarasowa z widokiem na zbocze i wioskę. Żeby jeszcze choć trochę napawać się widokiem malowniczej kasby, postanawiamy zamówić tu tażin i zjeść obiad.

     Popołudniem wracamy do Zagory, droga ta sama ze znanymi nam już punktami widokowymi, jednak jazda nawet tą samą trasą w drugą stronę, to też nieco odmienne wrażenia.

     Na camping trafiamy o zmroku, powoli głodni, ale pełni wrażeń. Zasiadamy do naszego biesiadnego stołu, ognisko się pali i znowu słychać długie, nocne Polaków rozmowy.